Een van de beste lessen leerde ik tijdens een cursus scenarioschrijven.
De les ging over exposé, het geven van informatie in een dialoog.
Maar ik trek hem breder. Infodump, show don’t tell.
Dat zijn doodzondes, echt.
Deze overtuiging had zich vastgehaakt in mijn hoofd.
Gij zult geen info dumpen.
In alle schrijfcursussen wordt hierop gehamerd.
Zelf paste ik de volgende strategie toe: gewoon helemaal geen expliciete informatie delen. Alles wat een personage in het echte leven niet zou zeggen of denken, denkt hij/zij ook op papier niet.
De lezer snapt het wel, toch? Die leest tussen de regels door…
Eh… nee.
Een lezer heeft houvast nodig.
Piketpaaltjes.
Er is nou eenmaal veel informatie om te delen. Over de omgeving (leefruimte, wereld), het personage extern (uiterlijk, relaties, handelingen), het personage intern (karakter, gevoelens, gedachten, inzichten, ontwikkeling en backstory), over de plot (ontdekkingen, aanwijzingen, gebeurtenissen).
Wat ik leerde tijdens die cursus was: als informatie onnatuurlijk aanvoelt, dan moet je het niet weglaten, je moet het beter verstoppen.
Als paaseieren. Zo half in het zicht, opgaand in de omgeving.
Je ziet ze pas als je ze ziet.
Stel, mijn roman is een tuin, en ik ga de eieren verstoppen. Waar zou ik dat dan doen?
Niet in het gemaaide gras, in elk geval.
En zelf opeten (de info helemaal weglaten) mag ook niet.
Wat goed werkt is om informatie in te zetten voor een breed effect.
Stel, mijn hoofdpersoon heeft een tuin waar hij heel trots op is. Dan wil ik die tuin beschrijven, want de lezer wil weten waarom hij trots op de tuin is. Maar ik wil meer bereiken. Ik wil dat de lezer de tuin ook gaat bewonderen. Ik wil dat de tuin iets prijsgeeft over het personage, over zijn karakter. Ik wil dat er iets gebeurt in die tuin. Ik wil dat de tuin het conflict versterkt.
De tuin is niet zomaar een tuin, maar een krachtige hulpmiddel.
Als ik voor ogen heb welk effect ik wil bereiken, kan ik de scène schrijven. Ik probeer informatie aan conflict, actie en emotie te koppelen.
En geloof me, dit lukt niet in een keer. En soms helemaal niet.
Gelukkig mag informatie af en toe ook gewoon informatie zijn. In Futuria heb ik daar hele hoofdstukken van.

Het verhaal van de Oude Stad en Futuria is snel verteld.
Er was eens een stad vlak bij zee, die door de Rode Rivier doormidden gesneden werd. Als een bloedvat voerde de rivier af en aan. 
Wijn. Walvistraan. Goud. Graan. Kolen. 
Kapers.

Ik denk dat dit kan, juist omdat de lezer weet wat de bedoeling van het hoofdstuk is.
Auke Hulst gaat in zijn boek De Mitsukoshi Troostbaby Company nog een stap verder. Hij geeft informatie over de hoofdpersoon en zet er Wikipedia boven.
Hup, in een keer alles uitgelegd. Je weet waar je aan toe bent.
Dit zijn gewoon paaseieren in een schaaltje voor je snufferd.
Neem het tot je, zou ik zeggen.